(Hakimiyet Gazetesi'nin resmi internet sitesidir)

OSMANLI DÖNEMİNDE HALK CAHİL MİYDİ?

Recep ÇETİN

Zonguldaklı bir yazarın (bugüne kadar hazırlanmış ilk belgeli bir çalışma olan) UZUN MEHMET adlı kitabımızı değerlendirmek üzere şahsıma ilettiği düşünceleri içinde şu ifadeler vardı:

1- “Bence, araştırma sadece sözel yapılmamalı. Sözelden belgeye gidilmeli.” “Eski araştırmacılar,  belgeyi saklayarak yazı yazmışlar. O nedenle bir çok  konu hikayede kalmış.” “ALEMDAR konusu da böyle”.

 2- “Uzun Mehmet adı ilk olarak 1920’de Kaymakam Ahmet CEVDET''in raporunda söz ediliyor. Bu rapordan ben bir kitabımda söz ediyorum.  Yani Uzun Mehmet''in  adından ilk halk evi görevlileri (Ahmet Naim, Hüseyin Fehmi, Tahir Karaoğuz)  söz etmiyor”..  “Yalnız şunu söylemeden geçemem. Halkevi mensupları büyük başarıyla kendi bölgelerinin tarihi, kültürü konusunda çok önemli çalışmalar yapmışlar.  Bugün onların bize aktardıkları ile bilgi sahibiyiz. (Bu ifadelerin yazarı, böyle diyor ama ‘Uzun Mehmet Efsanedir’ de demektedir.)

 3- “Osmanlı TÜRK halkını cahil bırakmış. Bilinçli olarak. Cumhuriyet kurulduğunda ARAP ALFABESİYLE (Osmanlıca olarak) okuryazar çok düşüktür. Bu konu geniş bir konu.”

 4- “Sizin (UZUN MEHMET) kitabınızda da yeni bir belge yok. Kitabınızda, konunun ayrıntılı incelenmiş olduğunu söyleye bilirim. Recep Çetin şunu koydu kitabına, olmayan bir şeyi buldu diyemem”. (RÇ: Takdir, zât-ı âlilerinindir).

***

Fakat; UZUN MEHMET adından ilk defa bahseden, 1903 tarihli gazete metnini de kitabımızda paylaşmamıza rağmen, yukarıdaki ifadelerin belirtilmesi üzücü. Her fırsatta “Uzun Mehmet Efsanedir” diyenlere soralım, acaba bu efsaneyi 1903’te Sabah Gazetesi mi üretti, ya da 1920’de Kaymakam Ahmet Cevdet mi üretti size göre??. Yoksa başarılı çalışmalar yaptığını da belirttiğiniz Halkevi temsilcileri mi üretti??. (Dedik ya, takdir kendilerinin..)

Ayrıca, yukarıdaki satırlar içinde bulunan “Osmanlı TÜRK halkını cahil bırakmış. Bilinçli olarak” sözlerinin de ne kadar doğru olduğu üzerine yine Osmanlı Arşivleri üzerinden, cevap verilebilir mi diye düşünmeden edemedim. (Ama bu konuya dair diğer yazımızda belge paylaşımında bulunacağız.)

Şimdilik şunu da belirtmek isterim. Osmanlı döneminde ilk medrese İznik’te Orhan Gazi döneminde açılmıştı. Fethedilen her şehirde, vakıf medreseleri açılmış olduğu belirtilmektedir. Fatih Sultan Mehmet döneminde Fatih Medresesi, Kanuni Sultan Süleyman döneminde Süleymaniye Medresesi önemli medreseler olarak bilinmektedir. Enderun Medreseleri de.. Osmanlı medreseleri icazetname (diploma) da verirdi. Öyle ki Osmanlı toplumunun âlimleri-kadıları-nâibleri-kâtipleri-vezirleri de icazetli-okumuş insanlardandı. Bu görev için sadece medreseler değil, Tekkeler de eğitim görevi îfa ederdi. Kdz Ereğli’de (Osmanlı döneminde) çok sayıda Tekke olduğu kaynaklarla sabittir.

Günümüzde, mirasyedi türevleri şunu da bilmelidir. Tarihimiz, tabii ki yokluklarla-yoksunluklarla bugüne gelmiştir. Bugün, ilgili mirasyediler, geçmişimizi kötülemeye kalkmadan önce bu toprakların Selçuklu-Osmanlı tarihini de bilmelidirler. Malazgirt’ler, Kösedağ’lar, Kosova’lar, Viyana’lar, Mohaç’lar, İstanbul’un fethi unutulmamalıdır. Orhan Gazi’nin bölgemizdeki varlığı yok sayılmamalıdır. Dünyanın en önemli teknolojilerine sahip olunan dönemler, yüksek teknolojinin kullanılarak kazanılan savaşlar yok sayılmamalıdır. Çok değerli mimari eserler üreten bilim insanlarının varlığı yok sayılmamalıdır. Bir edebiyatçı olarak, Divan Edebiyatımız ortadadır, Fuzuliler-Baki’ler, Nedim’ler, Şeyh Galip’ler ve diğer bilim ve edebiyat önderleri yok sayılamaz.

1890’lara kadar EREĞLİ’nin köyü olagelmiş Zonguldak’ın UZUN MEHMET’ini yok saymak, güneşe gözünüzü kapatmaya benzemez mi? Diyelim ki kömürün kaşifi olarak bilinen Uzun Mehmet cahil bırakılmış bir adamdı, peki bugün onun keşfi sonrasındaki yaşananlar da yok mu sayılmalıdır?. Onun keşfi sonrasında yani 19. Yüzyıl sonrasında bir KÖY olan ZONGULDAK’ın bugüne gelişi yok mu sayılmalıdır?.

Bu arada bilinmeli ki bu coğrafya, ecdadımıza altın tepsi içinde hediye olarak sunulmamıştır. Varlıklarla-yokluklarla, bugünkü çağdaşlık seviyesine gelinmiştir. Tabii ki Osmanlı döneminde kuruluş-yükseliş-duraklama ve çöküş dönemleri vardır. Her devlet gibi. Yani “vatan” derinde olan ecdadımızın “okuma-yazma oranında zayıf kalmış olduğuna küçümseyici gözlerle bakmak ve bunun “kasıtlı” olduğunu iddia etmek ne kadar doğrudur?. Bakın bugün, Osmanlı’nın özellikle 1800’lü yıllardan sonraki çöküş yıllarından sonra, 1. Dünya Savaşından sonra, Kurtuluş Savaşımızdan sonra; TÜRKİYE CUMHURİYETİ olarak büyüme-yükselme dönemlerine giriyoruz. Ülkemiz her alanda kendini göstermeye başlamıştır.

Yine bilinmeli ki bugünkü TÜRKİYE CUMHURİYETİ devletimiz, o günkü okumuş yetişmiş Paşalarla-Komutanlarla ve halkla bugüne gelmiştir. Tarihimiz ve yaşadığımız şartlar yok sayılmamalıdır. Bugün rahata kavuşmuş olarak Üniversiteler okunuyor ise Mühendisler Doktorlar Öğretmenler yetişiyor ise yani halkımız okuma yazmayı yüzde yüze yakın oranda bilir hale gelmiş ise bu da tarihimizin bir gelişimi değil midir?.

Türk Müslüman Anadolu insanı cephe cephe savaşmış ama savaş sonrasında bir bakılmış ki varlıklı aileler, cephe gerisinde para-ticaret hesabı yapan gayrimüslimler olarak görülmüştür. E haliyle vatan topraklarını korumayı hedefleyen Anadolu insanı, önceliğini Mühendis-Muallim olamaya verememiştir. Ama bu durum “Osmanlı TÜRK halkını cahil bırakmış. Bilinçli olarak” şeklinde değerlendirilmemelidir. (Evet, bu da zât-ı âlilerinin takdiridir.)

***

İsmet İNÖNÜ: “ESKİ HARFLERLE OKUMA BİLENLER, BİLMEZ SAYILIYOR”:

New York’ta çıkan New-Day muhabiri ile CHP Genel Başkanı İsmet İnönü arasında geçen karşılıklı konuşmada İNÖNÜ’ye şu soru yöneltilir: “Okuma – Yazma bilmeyenlerin yüzde 52 olduğunu öğrenince şaşırdım. Ne dersiniz?”

İNÖNÜ şu cevabı verir: “Edindiğiniz bilgi mübalağalıdır. 30 küsur sene evvel Arap harflerini terk ederek Latin alfabesini kabul ettik. Eski harflerle okuma bilenler, bilmez sayılıyor. Mühim olan yeni nesillerin okuma-yazma bilenlerinin nispeti yüksektir.   “Kaynak: 8 Aralık 1967 AKŞAM”

12 Nisan 2013 tarihli yazısında Harf Devrimi konusuna değinen Yavuz Bahadıroğlu yine İsmet İnönü’den şu iktibası paylaşır: “Harf devriminin tek amacı ve hatta en önemli amacı, okuma yazmanın yaygınlaşmasını sağlama değildir. Okur-yazar oranının düşük oluşunun yegâne sebebi, alfabenin öğrenilmesinin zor olduğu değildi… Devrimin temel gayelerinden biri, yeni nesillere geçmişin kapılarını kapamak, Arap-İslam dünyası ile bağları koparmak ve dinin toplum üzerindeki etkisini zayıflatmaktı... Yeni nesiller, eski yazıyı öğrenemeyecekler, yeni yazı ile çıkan eserleri de biz denetleyecektik. Din eserleri eski yazıyla yazılmış olduğundan okunmayacak, dinin toplum üzerindeki etkisi azalacaktı.” (İnönü, Hatıralar, C.II -s. 223).”

ÖĞRETMEN SÜLEYMAN CAN: “OSMANLI UYUMUŞ, HERKES DEVŞİRME”: Bu köşede 21.11.2017 tarihli yazımız Karakavuz Köyünden (1926 doğumlu) emekli öğretmen Süleyman Can ile bir röportajımızı yayınlamıştık. Yine Sayın CAN ile 67300 Dergisi de başka bir röportaj yayınlamıştı.

67300 Dergisinin 10. Sayısındaki röportajında Sayın CAN şunları belirtiyordu:  “Cumhuriyetten önce 1909’larda okuryazar oranı kadınlarda %2, erkeklerde %5. Yani 624 senelik Osmanlı İmparatorluğu uyumuş uyutulmuştur. Herkes devşirme. Anadolu halkı bir kuruş paraya muhtaçken saray hizmetçileri-çalışanları-askerler dahil olmak üzere herkes diğer bölgelerden getirilip iş sahibi yaptırılıyor. 624 senede 345 doktor yetiştirmiş koskoca Osmanlı İmparatorluğu… Osmanlı cami yaptırmış ama camiye yol yaptırmamış, okul yapmamış. Ben çocukken Ereğli’de çarşı içindeki esnafların birbirleriyle konuşurken (ulan Türk, kaba Türk) dediklerini duymuş insanım. Biz kendi memleketimizde ikinci sınıf insanlardık Atatürk’ten önce”.

Evet Sayın Can’ın ifadeleri bu şekilde. Öncelikle “Ben çocukken Ereğli’de çarşı içindeki esnafların birbirleriyle konuşurken (ulan Türk, kaba Türk) dediklerini duymuş insanım”ifadelerine bakalım. Kendisinin çocukluğu 1935’li yıllar sonrasını içerir. Ki, 1920’li yıllarda Nüfus Mübadelesi ile Ereğli’deki gayrimüslimlerin kentimizden gitmiş olduğunu düşünürsek, birbirlerine (ulan Türk, kaba Türk) diye kimler demiş ola ki!!??

Yine Sayın Can’ın “Cumhuriyetten önce 1909’larda okuryazar oranı kadınlarda %2, erkeklerde %5” şeklindeki bilgilerinin, bizzat Mustafa Kemal Atatürk’ün (aşağıda paylaşılan) ifadeleri ile doğru olmadığı görülecektir.

Ayrıca ataları Ordu bölgesinden Düzce-Ereğli-Karakavuz istikametlerinde zorunlu göçlere maruz kalmış olan Sayın Can’ın şu ifadelerini de tekrar edelim: “624 senelik Osmanlı İmparatorluğu uyumuş uyutulmuştur. Herkes devşirme”.

Evet, işte (Molla Süleyman’ın torunu olan) Süleyman Can öğretmenimizin kendi tarihini yok sayan bu ifadeleri sizce de “marazlı” değil midir?.

YAZAR MURAT BARDAKÇI: “MUSTAFA KEMAL, YÜZDE 10 DİYOR” – Bardakçı, 12 Ocak 2018 tarihli yazısında bu konuda şunları yazmaktadır: “Sosyal medyada yoğun şekilde devam eden bir “Osmanlıca”, yani “eski harfler” tartışması varmış, bir kesim okuma-yazma oranının harf inkılâbından önce yüzde üç, en fazla da yüzde beş olduğunu iddia ediyor, karşı taraf ise yüzde yirmilerden, yirmibeşlerden bahsediyormuş ve okuyucularım “Oranın doğrusu nedir?” diye soruyorlar...”

Bardakçı “İstatistik mevcut değildir ama bu konudaki ilk resmî açıklama çok önemli bir kişi, bizzat Mustafa Kemal tarafından 9 Ağustos 1928 gecesi Sarayburnu Parkı’nda yapılmıştır ve Mustafa Kemal okuma yazma oranından bahsettiği konuşmasında bu oranın “yüzde on” olduğunu söyler!

Bardakçı şu paylaşımı da yapmaktadır: “Reisicumhur, nutkunun konu ile alâkalı kısmında bakın ne diyor: “...Vatandaşlar, yeni Türk harflerini çabuk öğreniniz. Bütün millete köylüye, çobana, hammala, sandalcıya öğretiniz. Bunu vatanpeverlik ve milliyetperverlik vazifesi biliniz. Bu vazifeyi yaparken düşününüz ki bir milletin, bir hey’et-i ictimaiyenin (sosyal topluluğun) yüzde onu okuma-yazma bilir, yüzde sekseni bilmez, bu ayıptır. Bundan insan olanlar utanmak lâzımdır. Bu millet, utanmak için yaratılmış bir millet değildir. İftihar etmek için yaratılmış ve iftiharlarla tarihini doldurmuş bir millettir...”…

Ve Bardakçı bu durumu şöyle yorumlar: “Mustafa Kemal yüzde onlardan bahsettiği haldehızlı inkılâpçılarımızın bu oranı yüzde ikilere, üçlere indirmesinin hikmetini de yine sadece Allah bilir!”

Yukarıda yapılan açıklamalara yorumu siz yapın. Biz, bir sonraki yazımızda “Osmanlı Arşiv Belgelerinde Ereğli’deki Mektepler ve Muallimleri” üzerinde katalog çalışmalarını paylaşalım. 20.02.2018

            ORMANLI BELEDİYESİ SETLERİ KALDIRDI:

Ormanlı Beldesi Sarıkaya Mahallesi Sanayi Caddesi yolu üzerinde (12 Ağustos 2017’de) asfalt dökülmesi esnasında standartlara uygun olmayan hız kesici setler yapılmıştı. O günden bu yana, bu setler hep tartışma konusu olmuştu. Ayrıca bu setler, kardeşim İbrahim ÇETİN’in o yol üzerinde (23 Ağustos 2017’de) kaza yapmasına ve sonrasında vefatına neden olmuştu. Bu durum, mahkeme kayıtları ile de sabit olmasına rağmen bir türlü o hız kesici setler kaldırılmamıştı. Derken, (6 ay sonra) 20 Şubat 2018 günü o setlerin kaldırıldığını gördük. Bu durumu, kaydetmek istedim.

 



22.02.2018 13:38:12

Bu yazı 3008 defa okunmuştur

Yazara ait tüm yazılar için tıklayınız

Facebook'ta Paylaş

YORUMLAR (2)
YORUM EKLE
Adınız


(1000 / )

22.02. 15:21:54
nimet diyor ki;

recep bey 67300 dergisindeki o röportajı ben de okumuştum ama satır aralarını bu şekilde irdelememiştim.ama süleyman hocanın o ifadelerini ben de doğru bulmadım.tespitlerinizi, bardakçının yazısı ile doğrulamanız yerinde olmuş.bir de zonguldaklı yazarın adını vermemişsiniz.
22.02. 15:23:17
Taner diyor ki;

Yazıda geçen "ulan Türk,Kaba Türk"vb. ifadelerin Ereğli'deki Rum tebâa ile ilgisi yoktur. O dönemin şahitlerinin anlatımıyla bu tür adlandırma; köylü-kentli ayrımı yapmak için kullanılır ve bu anlamda köylü olanlara "Türk" denirdi.




Şu anda 7 kişi online
Toplam ziyaret : 75.739.186

Başlangıç Tarihi Bitiş Tarihi

Fikri KAPAN { KÖŞEMDEN }
SEÇİMİ KİM KAZANIR?


Devamını oku »

21.03.2024 16:52:50 tarihinde yazıldı
395 kez okundu



SAFRA KANAL TAŞLARINDA CERRAHİ DIŞI TEDAVİ YÖNTEMİ


Devamını oku »

14.03.2024 09:54:08 tarihinde yazıldı
180 kez okundu


(ESPRİYLE) KAREDEN YANSIYAN

ÇABALARINI GÖRÜYORUM


TUĞBA ARSLAN TAMİRCİ { KALEMİMDEN }
DİDEROT ETKİSİ


Devamını oku »

28.11.2023 12:54:26 tarihinde yazıldı
1304 kez okundu

Recep ÇETİN { TARİHTEN... }
DENİZ KIZI BİZİM ''KIZIMIZ'' DEĞİL!


Devamını oku »

21.11.2023 16:02:33 tarihinde yazıldı
524 kez okundu


Bu site en iyi IE5+ tarayıcı ve 1024 x 768 çözünürlükte izlenir.
Tüm Hakları Saklıdır
© 2006 EregliHakimiyet.Com - EregliHakimiyet.Net

Tasarım & Programlama RSNet tarafından yapılmıştır

Ereğli Haberleri