Recep ÇETİN : ERDEMİR DAHA YAPILIRKEN EREĞLİ’DE MİTİNG VARDI

(Hakimiyet Gazetesi'nin resmi internet sitesidir)

ERDEMİR DAHA YAPILIRKEN EREĞLİ’DE MİTİNG VARDI

“EREĞLİ’DE MİTİNG”başlığı 1962’de atıldı. İlgili haber metnini aşağıda okuyacaksınız ama neden bu haber metnini paylaştığımız konusunda bir iki kelam edelim. ERDEMİR’in kenti olan EREĞLİ bugünlerde sıkıntılı süreç geçiriyor. Kimi, “ERDEMİR Ereğli’ye sırtını döndü”diyor, kimi “Turizm kenti olsaydık da ERDEMİR’li sanayi kenti olmasaydık daha iyiydi”diyor. Kimi “ERDEMİR, tamam iş imkanı sağlıyor ama çevre kirliliği ile insan sağlığına zarar veriyor” diyor. Kimi “ERDEMİR olmasaydı bugünkü EREĞLİ olmazdı” diyor. Ama kim ne derse desin, bugünlerde ERDEMİR işçisi “hakkımız yeniyor” diyor. İlgili sendika yöneticileri de “Grev kararı kaçınılmaz” diyor. Yine EREĞLİ’de görüştüğümüz bazı kişiler, “Biz bu ERDEMİR’in kurulduğu günleri hatırlıyoruz, o günlerde ilçe halkımız büyük bir heyecan yaşıyordu, fabrika kurulacak her şey daha güzel olacak” diyorduk. “Fabrikanın kuruluşunda görev yapan çok sayıda işçinin öldüğünü de biliyoruz, yani fabrikanın kurulması ile beraber ilçe insanımızın ağladığı günleri de biliyoruz ama çekilen acılar sıkıntılar daha güzel günler görüleceği hayaliyle hafifletilmeye çalışılıyordu” diyenler de var.

Bunun yanında“ağlayanın malının gülene yar olmayacağını” seslendirenler de vardı ve hatta ERDEMİR sahasına ait çok sayıda arazi sahibinin resmi davaları olmuştu ve bunlardan hala devam eden davalar olduğu da dile getirilmektedir.

Devlet bünyesinde olan ve büyük umutlarla kurulan ERDEMİR, gün geldi özelleştirildi. Artık, ERDEMİR’i satın alan kuruluşun insiyatifi içine girildi. Özelleştirmenin daha ilk günlerinden beri çeşitli sıkıntılar yaşandığı yerel medyanın arşivleri içindedir. Son yaşanan sıkıntıları da yine yerel medyamızdan öğrenmekteyiz.

İşte bu hengamede biz, ERDEMİR’in kuruluşu günlerine dair gazete arşivlerine başvurduk. Aşağıda paylaştığımız haber yazısı,29 Temmuz 1962 tarihli AKŞAM Gazetesinden alınmıştır.

“İŞÇİLER KDZ EREĞLİSİNDE BÜYÜK BİR MİTİNG YAPACAK”:

“Yapı-İş Federasyonu, Çelik Fabrikası inşaatını yapan firmayı protesto edecek. Türkiye Yapı – İş Federasyonunun dün yayınladığı bildiride Federasyona bağlı işçilerin 12 Ağustos Pazar günü Karadeniz Ereğlisinde bir miting yapacaklarınıve Ereğli-İstanbul yolu üzerinde Demir Çelik Fabrikaları (sitesine) kadar bir sessiz yürüyüş tertiplendiğini açıklamıştır.”

Evethaberde denildiği gibi Yapı İş Federasyonu EREĞLİ’de 12 Ağustos 1962’de daha fabrika inşaatı günlerinde çok büyük bir (grev isteyen) mitingi organize ederler. 8 bin nüfuslu Ereğli’de 2.000 üstünde insanla miting düzenlerler.

O miting günü, 13 Ağustos 1962 tarihli AKŞAM Gazetesinde (Cevat Oktay imzasıyla) şu ifadelerle haberleştirilir: “EREĞLİ MİTİNGİNDE 2 BİN İŞÇİ BULUNDU” “İşçiler; Bizim kimsenin malında gözümüz yok. Mitingden ders alınmazsa, mücadelemiz yumrukla olacak dediler”.“Ereğli Demir Çelik ve Sanayi Tesislerini yapmakta olan müteahhit firmaların sendikalı işçilere yaptıkları baskıyı protesto maksadıyla Yapı İşçileri Federasyonunun tertiplediği miting, bu sabah iki bin işçi ve 130 sendika başkanının iştirakı ile yapılmıştır. Başta Ankara ve İstanbul olmak üzere muhtelif illerden gelen sendikacılar otellerde yer bulamadıklarından, çoğu geldikleri vasıtalarda geceyi geçirmiş bir kısmı da MEZARLIKTA YATMIŞTIR. Miting dolayısı ile hükümetçe emniyet tedbirleri alınmış polis ve inzibat kadroları takviye edilmiştir. Saat 11’de başlayan mitingi Yapı-İş Sendikası Başkanı Yusuf Sarı açmış, müteaahit şirketlerin sendikacılara karşı takındıkları tavrı şiddetle tenkit etmiş “bizi insan olarak tanısınlar, ya bizi insan tanır haklarımızı verir, yahut defolur buradan giderler” demiştir. Daha sonra Federasyon Başkanı Tahir Öztürk konuşmuş sendikaların demokratik nizamda işgal ettiği mevkii belirttikten sonra şöyle demiştir: “Haklarımızın aranmasında bugünkü mitingden de ders alınmazsa bundan sonraki mücadelemiz yumrukla olacaktır. İşçinin çektiği ıstırap ve sefalet artık bitmelidir. Okula giden çocuklarımızla PATRON ÇOCUKLARI ARASINDAKİ GİYİM FARKI DÜŞMANLIK YARATACAK ŞEKİLDE OLMAMALIDIR” demiştir.”

“Daha sonra konuşan işçi liderleri çeşitli meselelere temas etmiş, bu arada Bahir ERSOY “Dediler ki Ereğli’de sendikacılara baskı yapan patronlar varmış, onları görmeye geldik. Neredeler?. Onlara bir işçinin ayda 175 lira ile geçinemeyeceğini yüzlerine haykırmaya geldik” demiştir.

“Oleyis Federasyonu Başkanı İsmail Aras da işçinin parolasının ‘ekmek su ve hürriyet’ olduğunu, bu üç hak uğruna daima mücadele edeceğini ifade ederek demiştir ki “Bizim kimsenin malında gözümüz yoktur. Biz haklarımızı istiyoruz. İŞÇİNİN HAKKI, KILÇIKLI BALIKTIR. Onu yemek isteyenin boğazına takılır”demiştir.

Petrol İş Federasyonu Başkanı Ziya Hepbir de İnönü’ye hitap ettiğini belirterek “İşçinin, 15 yıllık kalkınma planı tatbikatını beklemeğe tahammülü yok” demiştir. Ellerinde “SOSYAL ADALET İSTİYORUZ” “EMEĞİMİZ VAR, YEMEĞİMİZ YOK” “MİLLETVEKİLİ ÖDENEĞİ 5600, İŞÇİ ÜCRETİ 175 LİRA” ibareli dövizlerle Hükümet Meydanını dolduran işçiler, liderleri büyük bir heyecanla alkışlamış, Konfederasyon Genel Sekreteri Ali Halil Tunç’un konuşmasından sonra dövizleri ATATÜRK BÜSTÜNE bırakarak mitinge son verilmiştir. Mitinge, kalabalık heyetler halinde, İstanbul’dan 63 sendika, 4 federasyon, Ankara’dan 24 sendika 4 federasyon, Eskişehir’den 8, Bursa’dan 5, İzmir’den 7, Adana’dan 3, İzmit’ten 6 sendikanın temsilcileri katılmıştır. Kaynak: 13.08.1962-AKŞAM

***

“GREVSİZ DEMOKRASİ OLMAZ” “ŞARTSIZ GREV” yazılı pankartların yer aldığı yukarıdaki miting haberinden de anlaşılacağı üzere, “hakkımız yeniyor” isyanları ve mitingleri, daha fabrikanın kuruluş günlerinde başlamıştır. Görülüyor ki işçilerin “haklarının yenilmesi” durumu; dün de bugün de yarın da kaçınılmaz gibidir; belki de bu durum işçilerin kara “kaderi”dir denilebilir.

***

Şimdi de 11 Şubat 1964 tarihli ULUS Gazetesinden iktibasımızı paylaşalım:

“140 TON ALTINA ÇIKAN BİR DEV ESER: EREĞLİ”

“YENİ TESİSLER, TÜRKİYE’NİN MİLLİ GELİRİNE YÜZDE DÖRT EKLEYECEK”

(Yazar: NURETTİN TEKİNDOR): Karadeniz şirin bir koyunda 2 Milyar 500 bin lira harcanarak yapılan dev bir fabrika var. Önümüzdeki yıl faaliyete geçerek yılda 840 bin ton demir cevherini işleyip, yurda bir yılda 70 milyon doların üzerinde döviz tasarrufu sağlayacak olan bu fabrika Ereğli Demir ve Çelik Fabrikalarıdır.

Kurulduğu zaman bütün tesisleriyle birlikte 140 ton altın değerinde olacak bu fabrika, 3 milyon metre karelik bir alan üzerine yayılmaktadır.

Amerika’nın DÜNYADA İLK DEFA tek bir tesise açtığı en yüksek kredi olan 129 milyon 600 bin dolar ( 1 milyar 166 milyon lira) ile kuruluşunu desteklediği bu fabrika, ifade edildiğine göre Türkiye’nin milli gelirine yüzde 4 ekleyecektir.

Fabrikanın kurucuları arasında Karabük Demir ve Çelik İşletmeleri, Sümerbank gibi resmi sektör kuruluşları elinde bulunan hisse senetlerini kuruluştan itibaren 7 yıl zarfında özel sektöre devredecektir.

NİÇİN EREĞLİ: Bu fabrika niçin KdzEreğlisinde kurulmuş? İlgililer bu sorunun cevabını verebilmek için yüzlerce sayfalık bir kitap hazırlamışlar. Biz bu niçinin cevabını vermeden önce, biraz bu teşebbüsün tarihçesine bakalım.

Ereğli’de bir Demir ve Çelik Fabrikasının kuruluş hazırlığı, Karabük’teki fabrikanın kurulduğu yıllara uzanıyor. O zaman yapılan bazı etüdler ve araştırmalar sonucunda Karabük ve Ereğli olarak tespit edilen iki fabrika yerinden Karabük tercih ediliyor. Böylece Karabük’teki fabrika doğuyor. Buna rağmen Ereğli’de de bir fabrikanın kurulması için çalışmalar durmuyor. Ancak araya bir dünya harbi ve daha bazı engeller girince kuruluş daha da ileri bir tarihe kalıyor. Uzun çalışmalardan sonra en sonunda Mayıs 1960’ta Millet Meclisinde kabul edilen 7462 sayılı Kanunla Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş resmen kuruluyor. Bu kanun kurucu şirketlere bazı önemli muafiyetler tanımaktadır.

Şimdi Fabrikanın niçin EREĞLİ’de kurulduğuna gelelim. Ereğli’de kurulmasının başlıca üç sebebi var. Bunlardan BİRİNCİSİ deniz kıyısında oluşudur. Deniz kıyısında olmak bilhassa nakliyat bakımından önemli. Bunu bazı rakamlarla değerlendirelim. Fabrikanın kuruluşu için getirilen ne kadar ton olduğu hesaplanamıyor ama yılda elden geçirilen malzeme 4.5 milyon ton. Gelen malzeme arasında ağırlığı 85-100 ton olan yekpare parçalar var. İKİNCİ sebep, su.. Fabrikanın tatlı su ve soğutma suyu ihtiyacını karşılayabildiği için EREĞLİ seçilmiştir. Soğutma suyu olarak kullanılacak olan deniz suyu ile tatlı su ihtiyacını giderecek akarsu Ereğli’de var. Bu sular fabrika kurulurken kanallar ve sun’i yataklarla düzenlenmiştir. ÜÇÜNCÜ sebep, cevherlere olan yakınlığıdır. Kömür, bilindiği gibi Zonguldak’tan getirilmektedir. Demir cevherinin önemli bir kısmı Samsun’da depo edilerek deniz yoluyla sevk edilecektir. Bu iş için elverişli bir koyu ve limanı vardır. Daha bunlardan başka tali bir çok sebep fabrikanın kurulmasına sebep olmuştur.

DÜNKÜ VE BUGÜNKÜ EREĞLİ:Ereğli, Zonguldak ve Akçakoca arasında karayel hariç, fırtınalara karşı korunabilen bir sahil kasabasıdır. Fabrika kurulmadan önceki nüfusu 8.800’dür. Ereğli’nin nüfusu 1927 YILINDAN 1960 ILINA KADAR 21 KİŞİ ARTMIŞTIR. Çünkü Ereğlili, kendi bölgesinde iş bulamadığı için iş alanlarına akın etmiştir. Şimdi ise nüfusu 30 binin üzerindedir. BU NÜFUS ARTIŞINA TEK SEBEP, FABRİKADIR. Artan nüfusun çoğu işçi aileleridir.

Nüfus kasabaya yeni bir dertle GECEKONDU İLE GELMİŞTİR.Şimdi şehrin sırtları hep gecekondu doludur. İmar planı daha bu yıl gelen Ereğli, düzenli bir hale, ancak bu planın uygulanması sonunda gelebilecektir.

EREĞLİ şirin olmakla beraber, düzensiz yolsuz ve birçok eksiği olan bir ilçedir. Ereğli’ye Zonguldak’tan gelen yol son derece bozuktur. İlçeyi Akçakoca’ya bağlayan yol ise bir servis yoludur, il yolu bile değildir. Ancak bu yıl Karayolları bu yola sahip çıkmış ve yol inşaatını ihale etmiştir. Ereğli deniz demir ve hava yoluyla büyük merkezlere bağlıdır. ÇOK ESKİ BİR LİMANI VARDIR.

13 KİŞİ ÖLDÜ:Fabrikanın yapımında, 11 bin civarında işçi çalıştırılmıştır. Bu işçilerin, emniyetleri için çelik başlıklar ve çizmeler dağıtılmıştır. 26 milyon iş saati çalışılan fabrika inşaatında 13 ölüm olayı olmuştur. KAYNAK: 11 ŞUBAT 1964-ULUS